Het Gordelfestival zoals we het sinds 2013 kennen kwam er na een succesrijke reeks van 32 edities van de Gordel, waaraan in 2012 een einde kwam. De Gordel stond vele jaren model en symbool voor een jaarlijks sportief en familievriendelijk feest, dat tevens sterk focuste op de promotie van het Vlaamse karakter van de streek.
De eerste Gordel vond plaats op 27 september 1981 als een samenwerking van een lokale wielerclub, lokale socioculturele verenigingen en Vlaamse actiecomités, verenigd in de werkgroep ‘Wij houden van alle mensen die het Vlaams karakter van onze gemeente eerbiedigen’. Sint-Genesius-Rode was het startpunt voor een fietsevenement dat de problematiek van de randgemeenten onder de aandacht wilde brengen. Vanaf de volgende edities groeide De Gordel uit tot een breder gedragen initiatief en vanaf 1983 werd Bloso (Agentschap ter Bevordering van de Lichamelijke Ontwikkeling, de Sport en de Openluchtrecreatie) de voornaamste trekker van het evenement. Van een 1000-tal deelnemers bij de eerste editie, is De Gordel uitgegroeid tot een massa-evenement met tienduizenden ingeschreven fietsers en wandelaars. In 1993 werd een recordaantal van 112.655 Gordelaars geteld.
Sinds de eerste Gordel is de communautaire problematiek bijna onafgebroken de politieke actualiteit blijven beheersen. De laatste jaren kwam vooral de eis voor de splitsing van het kiesarrondissement op het voorplan, die met de zesde staatshervorming werd goedgekeurd.
Uit de slogans als 'gordelen moet je doen', 'de tofste zondag' en 'feest' bleek evenwel het sportieve en recreatieve element ook duidelijk op het voorplan te staan. Voor de meeste deelnemers was De Gordel dan ook synoniem voor een jaarlijkse sportieve of familiale uitstap. Hierbij werden de parcours uitgestippeld vanuit vier trefpunten: Sint-Genesius-Rode, Zaventem, Dilbeek en Overijse. De 100km-fietstocht rond Brussel werd als gordelklassieker permanent bewegwijzerd.
Na 32 edities verandert De Gordel van opzet. Drie partners (vzw ‘de Rand’, Bloso, de provincie Vlaams-Brabant) slaan de handen in elkaar voor het ‘Gordelfestival’ dat in tijd en ruimte wordt gespreid over de hele Groene Gordel, met nog steeds een topdag op de eerste zondag van september. Het Bloso-centrum Hofstade en het provinciedomein Huizingen zijn vaste trefpunten. Iedere jaar is er een andere focusgemeente. O.m. via de aandacht voor de faciliteitengemeenten ligt er nog steeds een grote focus op het ondersteunen van het Vlaamse karakter van de streek. Voor de eerste editie in 2013 mocht het Gordelfestival 12.500 deelnemers verwelkomen; in 2013 steeg het aantal deelnemers voor de topdag tot meer dan 23.000
